نقطه الف

مصاحبه پایگاه هنری سرو با استاد حمید عجمی

گفتگو با استاد حمید عجمی، مبدع خط معلی

اگر حتی مولوی هم نباشی می توانی شمس بودن او را از ورای کلام و آثارش بیابی، همچون جام شراب لبالب بود از کلمه و جکمت از عرفان نی که می گفت حیرت می کردی از این همه درّ، در دریای  معرفت حق را به استاد رهبران دادم براستی او یک عارف خوشنویس است هم اهل خط هم اهل ربط به عالم بالا و معنا کلام او ساده است و در عین حال سنگین و به چشم آدمهای معمولی چیزهای ساده خیلی پیچیده هستند اینطور نیست؟

• استاد عجمی شما شاگردان بسیاری دارید ارزیابی شما از ظرفیتهای شاگردان در هنر معلی نویسی رو چگونه است؟

استاد عجمی: خوشبختانه استعداد و پتانسیل هنر خوشنویسی در جای جای مملکت ما وجود داره واقعیتش اینه که من شاگرد بلاواسطه در یزد ندارم اما بواسطه استاد رهبران با چند هنرمند یزدی پیوندهایی دارم  اکثر عزیزان خوشنویس معلی شاگردان با واسطه من هستند که نزد جناب ابراهیمی یا سعید نقاشیان مشق می کنند اما آقای امیر جوکار (معلی نویس یزدی) چند جلسه هم تهران حضوری در خدمتشون بودیم.

• شما با نی می نویسید و نی محمل سر سیدالشهدا بوده در حسینیه ایران –یزد-فرصتیه تا از شما راجع به جام وجودی نی بپرسم؟

استاد عجمی: حضور نی در عالم ملک یک موجود تعریف میشه آنچه مهمه ارتباطات باطنی رو باید ادراک کرد نی در سیر آفاق و انفس همچون نی مولوی در حال گفتگو با جهان آدمیت به اعتقاد من خود وجود حسین بن علی (ع) بر روی نی است اگر بخواهیم نی را تجسد و تجسم کنیم بواسطه حضور ابا عبدا... است که این نوا در در عالم طنین انداز شده اما از منظر خوشنویس وقتی یک نی رو سر می تراشیم این سر تراشیدن نی همانند پرورش یک سالک است که یک مرشد، نفس او را پرورش می دهد تا به نطق برسد این نطق در عالم خوشنویسی مکتوب است و در موسیقی ملفوظ .

•  علت تنوع خط در فرهنگ ایرانی سر چشمه در چی دارد؟

استاد عجمی: ابتدا عرض کنم که از مجموع 19 خط در دایره هنر اسلامی 16 مورد مختص ایرانی هاست، ایرانیان تنوع در آرا و اندیشه دارند تنوع در تفسیر قرآن،فلسفه و منطق دارند هنر خوشنویسی ما هنر باطنیه شیوع و تنوع هنر بواسطه نزول خط از عالم بالا به ضمیر پاک خوشنویسه و اینگونه نیست که بشود ابداع یک خط رو با یک فونت مقایسه کرد. خوشنویس در پی ادا کردن مهر است و آراسته شدن به شیوه و تکنیک خط را شیدا می کند.ذات حق منطبق بر ظرف وجودی نفوس یک خط را از بالا به او هبه می کند.به عنوان مثال "ابن مقله "در قرن سوم هجری شش نوع خط را ایجاد می کند خطوطی که در آغاز برهانی هستند اما پایه اعتقادی که محکم شد خط به سمت عاطفی شدن پیش می رود تا جایی  که در دوره صفوی نستعلیق پایه ریزی می شود.

در واقع از خط کوفی تا به نستعلیق مصداق رسیدن از نبوت به ولایت است اگر در کوفی 6 دانگ قلم رو به کار میرند در نستعلیق این کمتر می شود. باید بگویم نستعلیق ایرانی ترین خط ماست ولایت در خط نستعلیق نهفته است و پر علی ترین خط ،نستعلیق است و آن را عروس خطوط اسلامی می دانند صادقانه باید بگم من خط معلی رو بر اساس پژوهش پیدا نکردم من در اصل نستعلیق نویس هستم استادی را هم از انجمن بواسطه نستعلیق گرفتم اما فلسفه وجودی معلی اینه بدنبال شکسته و نستعلیق ،خط دوباره به حماسه جان داد و به اعتقاد من خط هم دوره رجعت دارد.

• به اعتقاد اهل معنی، هنر یگانه است هنرمندان چکار کنند تا در هنرشون همچون شما یگانه بشن؟

استاد عجمی: در ابتدا لازمه رجوع کنیم به حقیقت خودمان حتی خوردن پیتزا بجای آبگوشت ما را از حیث صورت دچار در هم ریختگی کرده همین جا بگم یگانه شدن در هنر رو نباید با شهرت اشتباه بگیریم تشویق مردمی معیار بی همتایی نیست

 راز بزرگ شدن اینه "کوچک باش" بزرگان عالم هیچوقت نمی خواهند بزرگ باشند برای بزرگ شدن به متاع "کوچکی" باید توکل و ایمان را ضمیمه کنیم بعد از همه اینها باید سرمون رو پایین بندازیم کتاب بخوانیم زیرا خداوند هم عشاق عاقل را انتخاب میکنه حتی نماز هم بواسطه عقل پذیرفته میشه.

آداب خدا اینه که از هیچ، چیزی خلق می کنه یه چوپان را فخر عالم انبیاء می کنه اگر هیچ شدی درگیر غربت می شی و در پس غربت یک بغض میاد.اینجاست که خداوند یاس شما را درمان می کنه باید بگم این موارد قرنهاست تجربه شده بقول زنده یاد آوینی "من از یک راه طی شده با شما سخن می گویم"

کاتبان تراز اول نامشون رو مفخی می کردند و قتی هنرمند خودش را مفقود کرد این بار هنرش متجلی میشه .هنرمند خلاقی که به عالم بالا متصل بشه دیگر مفقود شده است برای همینه که بعد از صفویه خوشنویسان نامشون رو از کتابها پاک کردند به این امید که جاودانه شوند که شدند.در موزه کاخ گلستان قرآنی را دیدم که ناشناس خوشنویسی در پای 257 مین قرآن نوشته بود انشاا... خدا توفیق تحریر 1000 جلد قرآن رو به او هدیه کند.

• شما در نمایشگاههای بین المللی خط معلی رو جهانی کردید نگاه جهان اسلام ودنیای غرب چه تفاوتی در فهم و نگرش خط معلی داره؟

استاد عجمی: جهان اسلام نگاهش به هنر نیست جهان اسلام که عمده اش عرب ها هستند دنبال غربی شدن هستند و اصولا اون ها بفکر هنر تازه نیستند در نمایشگاهی در لبنان که 30 استاد مسلم خوشنویسی جهان اسلام بودند همه خط معلی را پسندیدند -فقط در همین حد -گفتند اگر رسم الخط معلی را منتشر کنی  ما تدریس می کنیم اما من وقتی به یکی از استادها گفتم من می توانم با معلی نام شما را در 18 ترکیب بندی بنویسم تازه پی به ظرفیت های معلی برد باز برایش توضیح دادم اگر 90 درجه یا 180 درجه خط رو زاویه بدیم باز هم شاکله خط به هم نمی ریزه اینجا بود که به کلی انگشت حیرت به دهان گرفت.

اما نگاه غربی ها هوشمندانه است در نمایشگاه من در پاریس معاون فرهنگی یونسکو حرف عمیقی زد که نشان شناخت دقیق غربی ها دارد ایشان گفت: من اگر 2 ساعت وقت داشته باشم می توانم در خصوص هنر در هر جای دنیا صحبت کنم اما برای گفتن کلام در خصوص هنر ایران 48 ساعت وقت احتیاج دارم چون بعنوان مثال در خوشنویسی ایرانی خداوند و دستان کاتب به هم متصل میشن. غربی ها دستشون بر روی نبض ماست.

• از اولین کاتب قرآن مولا امیرالمومنین(ع) چه جمله ای در گوش شماست؟

استاد عجمی: حضرت امیر (ع) جمله بسیار راز آلودی در خصوص خوشنویسی دارند، ایشان می فرمایند: خط خوب وضوح حق را بیشتر می کند.

• دو بیت شعر که بر سر قلم شما جاری شده را بفرمایید؟

استاد عجمی: میر عماد خوشنویس شگفت جهان اسلام که به فرمان شاه عباس به قتل رسید بعد از مرگش شاه جهان سلطان هند پیام می دهد اگر بجای قتل او را به من می دادید من هم وزنش به شما جواهر میدادم.

 دو بیت میر عماد اینه:

عمری از عشق دو تا بود قدم همچون چنگ                 تا که  خط من درویش بدین قانون شد

طــــالب من همــــه شـاهــان جــهانند و مـــرا                در بخارا جگر از بهر معیشت خون شد

• < قبلی